โรงเรียนพญาเม็งราย ได้เข้าร่วมโครงการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ งานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน มาตั้งแต่ปีการศึกษา ๒๕๔๕ และได้ดำเนินการจัดกิจกรรมตามองค์ประกอบของสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนทั้ง ๕ องค์ประกอบ อันได้แก่ การจัดทำป้ายชื่อ การรวบรวมพรรณไม้เข้ามาปลูกในโรงเรียน การศึกษาข้อมูลต่างๆ การเขียนรายงาน และการนำไปใช้ประโยชน์ มาอย่างต่อเนื่อง โดยจัดกิจกรรมการเรียนรู้อย่างหลากหลาย ทั้งกิจกรรมทางวิชาการซึ่งเป็นการเรียนรู้ในเชิงบูรณาการ ตลอดจนส่งเสริมให้นักเรียนได้ศึกษาค้นคว้า สืบค้น ข้อมูลเกี่ยวกับพรรณไม้ในรูปแบบต่างๆ ทั้งในโรงเรียนและนอกโรงเรียน ทั้งนี้เพื่อให้นักเรียนมีส่วนในการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช มีบทบาทในการค้นคว้ารวบรวมข้อมูล เผยแพร่ความรู้ และที่สำคัญคือ นักเรียนมีจิตสำนึกในการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช
โรงเรียนพญาเม็งราย ได้จัดสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติที่ร่มรื่นสวยงาม มีการจัดสวนตกแต่งสถานที่ด้วยพรรณไม้ที่สวยงาม มีการดูแลเอาใจใส่ดูแลพรรณไม้เป็นอย่างดีเพื่อสร้างจิตสำนึกให้เยาวชนมีความรักความร่มรื่นสวยงามของพรรณไม้ ให้สนองต่อการพัฒนาคุณลักษณะอันพึงประสงค์ของนักเรียนตามหลักสูตรการศึกษาแกนกลาง พุทธศักราช ๒๕๕๑ และให้สวนพฤกษศาสตร์เป็นสื่อกลางการเรียนรู้ตามแนวทางปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ซึ่งเป็นเป้าหมายสำคัญในวิสัยทัศน์ของโรงเรียน โดยเฉพาะที่สำคัญยิ่งของเป้าหมายหลักเพื่อสนองแนวพระราชดำริของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
เพื่อให้การดำเนินการ งานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน ของโรงเรียนพญาเม็งรายบรรลุตามวัตถุประสงค์ และดำเนินต่อไปอย่างต่อเนื่อง ยั่งยืน โรงเรียน จึงได้จัดทำโครงการ สวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน โดยกำหนดภารกิจองค์ประกอบทั้ง ๕ ด้าน ให้ครูและบุคลากร นักเรียน ส่วนราชการต่าง ๆ ประชาชนในท้องถิ่น มามีส่วนร่วมสนับสนุน ประสานงานเพื่อให้สำเร็จตามวัตถุประสงค์อย่างสูงสุดต่อไป
วัตถุประสงค์
๑) เพื่อสร้างจิตสำนึกให้นักเรียน ตลอดจนบุคคลทั่วไป เห็นคุณค่าของการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช อันเป็นโครงการตามพระราชดำริในสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี
๒) มีความรัก และเห็นคุณค่าของพรรณไม้ ร่วมรณรงค์การลดภาวะโลกร้อนและเผยแพร่สู่ภายนอก
๓) เพื่อให้โรงเรียนเป็นแหล่งรวบรวมพรรณไม้ ข้อมูลพรรณไม้ และการเก็บรักษา เพื่อประโยชน์ทางการศึกษา โดยนักเรียนแต่ละระดับได้มีส่วนร่วมในการดูแลพื้นที่รับผิดชอบตามโครงการสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน
๔) เพื่อใช้เป็นสื่อการเรียนการสอน เป็นแหล่งเรียนรู้รู้ที่เปรียบเสมือนเป็นครูที่พูดไม่ได้ ทั้งบุคคลภายในและภายนอกโรงเรียน
๕) เพื่อใช้เป็นแหล่งพักผ่อน ในโรงเรียน
๖) เพื่อให้นักเรียนตลอดจนผู้มีส่วนเกี่ยวข้องในชุมชน รักและภาคภูมิใจในกิจกรรมของโรงเรียน
เป้าหมายเชิงปริมาณ
๑.นักเรียนพญาเม็งราย ระดับ ม.๑-ม.๖ และบุคลากรทั้งหมดในโรงเรียนมีส่วนร่วมรับผิดชอบการดำเนินงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนในองค์ประกอบทั้ง ๕ และเรียนรู้สวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนตามตัวชี้วัดของระดับชั้น ร่วมจัดกิจกรรมการเรียนรู้บูรณาการทุกกลุ่มสาระวิชาตามแนวพระราชดำริปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง
ระดับมัธยมต้น
ข้อ ๑. ให้บอกชื่อพื้นเมือง ของพืชและสัตว์ต่างๆ ได้
ข้อ ๒. ต้องบอกรูปลักษณ์ทางเรขาคณิตได้ เช่น สามเหลี่ยม รี กลม
ข้อ ๓. ต้องปลูกต้นไม้จากเมล็ดได้ และนับจำนวนได้ เช่น ปลูกถั่ว ไม้ที่โตเร็ว บอกความยาว
ข้อ ๔. ให้วาดภาพ ระบายสี บอกชื่อสี ข้อ ๑ – ๓ ได้
ข้อ ๕. บอกประโยชน์ของพืช สัตว์นั้นๆ ได้
ข้อ ๖. บอกพฤติกรรมของพืช สัตว์นั้นๆ ได้
ข้อ ๗. บรรยายโดยคำพูดในข้อ ๑ – ๖ ได้ (ยืนพูดได้) เป็นการเล่าเรื่อง
ข้อ ๘. เขียนรายงานข้อ ๑ – ๖ ได้
ข้อ ๙. เขียนภาษาอังกฤษในข้อ ๑ ได้
ข้อ ๑๐.เขียนบรรยายความรู้สึกในการทำงานร่วมกับเพื่อนได้
ข้อ ๑๑ วาดภาพลายเส้นทางวิทยาศาสตร์ได้
ข้อ ๑๒.ทำแผนผังบริเวณแสดงตำแหน่งต้นไม้ได้
ข้อ ๑๓.ให้ทำห้าองค์ประกอบของงานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนได้อย่างชัดเจน เช่น ก.๗ -๐๐๓
ระดับมัธยมปลาย
ข้อ ๓. ต้องปลูกต้นไม้จากเมล็ดได้ และนับจำนวนได้ เช่น ปลูกถั่ว ไม้ที่โตเร็ว) บอกความยาว
ข้อ ๑๑.วาดภาพลายเส้นทางวิทยาศาสตร์ได้
ข้อ ๑๔.ให้สร้างรูปวิธาน และค้นคว้าชื่อพรรณไม้และชีวภาพอื่นๆ จากรูปวิธานที่มีอยู่ได้(ตามศักยภาพที่ตนมี)
ข้อ ๑๕. ให้เขียนชื่อวิทยาศาสตร์ของพืชพรรณ และชีวภาพได้ถูกต้องตามหลักเกณฑ์
ข้อ ๑๖. สามารถวาดภาพส่วนประกอบของพืช และชีวภาพได้ถูกต้องและถูกตรง
ข้อ ๑๗. วางแนวทางการศึกษาชีวภาพได้อย่างสมบูรณ์และเป็นระบบ
๒. โรงเรียนมีแหล่งเรียนรู้ในโรงเรียนสามารถบูรณาการการเรียนรู้ และเผยแพร่จิตสำนึกการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติต่อบุคคลทั่วไป
เป้าหมายเชิงคุณภาพ
๑. นักเรียนและบุคลากรมีความรู้ความเข้าใจปฏิบัติหน้าที่รับผิดชอบตามแนวทางของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
๒. นักเรียนและบุคลากรมีความรู้ความเข้าใจมีจิตสำนึกในการอนุรักษ์พันธุกรรมพืชสนองพระราชดำริ “สวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน”
๓. นักเรียนและบุคลากรทุกคนร่วมสนองการนำแนวปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงไปใช้ และมีจิตสำนึกในการอนุรักษ์พันธุกรรมพืช “งานสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน” ตลอดจนการรณรงค์ลดภาวะโลกร้อน
ประโยชน์ที่ได้รับจากการดำเนินงาน
๑. เกิดความร่วมมือระหว่างโรงเรียนกับชุมชน ครู นักเรียน ผู้ปกครอง
๒. เป็นแหล่งข้อมูลพืชพรรณและภูมิปัญญาท้องถิ่น
๓. พัฒนารูปแบบการสืบค้น เพื่อส่งเสริมคุณลักษณะใฝ่เรียนรู้ โดยเชื่อมต่อด้วยระบบฐานข้อมูล
๔. เป็นแหล่งศึกษาค้นคว้าเกิดผู้ชำนาญการ เกิดผลงานทางวิชาการ
๕. ผู้ปฏิบัติรู้จักใช้สื่อธรรมชาติที่มีอยู่รอบตัวรู้จักตั้งคำถาม หาคำถาม ช่างสังเกต และค้นคว้า
๖. มีจิตใจที่อ่อนโยน เห็นประโยชน์และคุณค่า ทำให้เกิดความรักในพืชพรรณไม้ ไม่ทำลาย และมีแนวคิดที่อนุรักษ์สืบไป
๗. เกิดความคิดสร้างสรรค์ ความสวยงาม ความร่มรื่นของอาคารสถานที่
๘. เป็นศูนย์ศึกษาและประสานงานสวนพฤกษศาสตร์ของสถานศึกษาอื่น หรือประชาชนทั่วไป
ขั้นตอนการดำเนินงาน
๑. นำคณะครูและบุคลากรศึกษาข้อมูล เรียนรู้รู้ แลกเปลี่ยนประสบการณ์โดยการศึกษาดูงานโรงเรียนอื่น ๆ ที่ประสบผลสำเร็จ เพื่อให้เกิดมุมมอง วิสัยทัศน์ ทัศนคติ แนวคิด
๒. จัดทำโครงการสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน
๓. เสนอโครงการต่อผู้บริหาร
๔. แต่งตั้ง และประชุมคณะกรรมการดำเนินงาน สวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน
๕. คณะกรรมการวางแผน กำหนดภารหน้าที่ กรอบงาน ฝ่ายต่าง ๆ ตามองค์ประกอบทั้ง ๕ โดยเน้นการมีส่วนร่วม ของนักเรียนในระดับชั้นต่างๆ และหน่วยงาน องค์กร ชุมชนทุกส่วนของอำเภอพญาเม็งราย และหน่วยงานที่เกี่ยวข้องอื่น ๆ
๖. ครูและนักเรียนร่วมปฏิบัติกิจกรรม ศึกษา เรียนรู้ ดูแลสวนพฤกษศาสตร์โรงเรียน ให้เป็นไปตามองค์ประกอบ ๕ ด้าน พร้อมกันทุกวันที่โรงเรียนกำหนด และเรียนรู้ ดูแล บริเวณรับผิดชอบของตนทุกวัน
๗. โรงเรียนเป็นแกนนำในการจัดทำโครงการ “โครงการ ๑ ล้านกล้า ถวายพ่อ”เพื่อร่วมเฉลิมพระเกียรติในโอกาสที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงบรมราชาภิเษกปีที่ ๖๐ ในปีนี้ และในโอกาสสำคัญที่ในปี ๒๕๕๔ จะเป็นปีเฉลิมพระชนมพรรษาครบ ๘๔ พรรษา หรือครบ ๗ รอบ และกิจกรรมส่งเสริมงานอนุรักษ์พันธุ์พืชหรือสิ่งแวดล้อมต่าง ๆ
๘. ประชาสัมพันธ์ และปรับปรุงพัฒนาข้อมูลรูปแบบ ดำเนินงานนรูปศูนย์เรียนรู้สวนพฤกษศาสตร์โรงเรียนอย่างต่อเนื่อง
๙. การจัดกิจกรรมเสนอผลงานประจำปี โรงเรียน
๑๐. สรุปผลการดำเนินกิจกรรมเมื่อสิ้นภาคเรียน
๑๑. ประเมิน และสรุปรายงานผลการดำเนินงานเมื่อสิ้นปีการศึกษา
๑๒.เสนอเข้ารับการประเมิน เพื่อเสนอขอรับป้ายพระราชทานสวนพฤษศาสตร์โรงเรียน ระยะปีที่ ๓
